Vademecum matura - język polski - 2022

Ogólne informacje o egzaminie. Wskazówki dla maturzystów

Antyk

• Nazwa i czas trwania epoki
• Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
• Sylwetki ważnych filozofów greckich
• Sztuka
• Sposoby odwołań do antyku w literaturze późniejszych epok
• Mitologia
  • Archetypy
  • Podział mitów
  • Funkcje mitów
  • Panteon bogów greckich i rzymskich
  • Przegląd wybranych mitów
  • Dziedzictwo antyku w języku polskim - związki frazeologiczne
  • Inspiracje mitologiczne w literaturze różnych epok
• Literatura Grecji i Rzymu
  • HOMER
    • Iliada
  • SOFOKLES
    • Król Edyp
    • Antygona
  • HORACY
    • O co poeta prosi Apollina
    • Exegi monumentum
    • Aequam memento
    • Do Leukonoe
  • ANAKREONT Z TEOS
    • Piosenka
    • *** (Gdy Bakchos mnie nawiedzi)
• Biblia
  • Ważniejsze tłumaczenia Biblii
  • Gatunki biblijne
  • Charakterystyka wybranych gatunków biblijnych i odniesień do nich w późniejszej literaturze
  • Najważniejsze historie biblijne
  • Stary Testament
  • Nowy Testament
  • Dziedzictwo Biblii w języku polskim - związki frazeologiczne (biblizmy)
  • Inspiracje biblijne

Średniowiecze

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Filozofia
• Wzorce osobowe
• Sztuka
• Literatura powszechna
  • DANTE ALIGHIERI
    • Boska Komedia
• Literatura polska
  • Bogurodzica
  • Lament świętokrzyski
  • Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
• Zabytki języka polskiego

Renesans

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Filozofia
• Sztuka
• Gatunki literackie w renesansie
• Gatunki średniowieczne przeniesione do literatury renesansowej
• Wzorce osobowe (literatura parenetyczna)
• Literatura powszechna
  • WILLIAM SZEKSPIR
    • Hamlet
    • Makbet
• Literatura polska
  • JAN KOCHANOWSKI
    • Fraszki
    • Pieśni
    • Treny
  • MIKOŁAJ SĘP-SZARZYŃSKI
    • Rytmy abo wiersze polskie

Barok

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Gatunki literackie i muzyczne baroku
• Sztuka
• Filozofia
• Literatura powszechna
  • MOLIER
    • Świętoszek
• Literatura polska
  • JAN ANDRZEJ MORSZTYN
    • Cuda miłości
    • Niestatek
    • Do trupa
    • Do panny
    • Niestatek II
  • DANIEL NABOROWSKI
    • Marność
    • Krótkość żywota
    • Do Anny
    • Cnota grunt wszystkiemu
  • WACŁAW POTOCKI
    • Wiersze
    • Transakcja wojny chocimskiej

Oświecenie

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Literatura i sztuka oświecenia
• Literatura polska
  • IGNACY KRASICKI
    • Satyry
    • Hymn do miłości ojczyzny
    • Bajki

Romantyzm

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Filozofia
• Sztuka
• Przegląd romantycznych gatunków literackich
• Literatura powszechna
  • JOHANN WOLFGANG GOETHE
    • Cierpienia młodego Wertera
    • Faust
• Literatura polska
  • ADAM MICKIEWICZ
    • Romantyczność
    • Oda do młodości
    • Sonety krymskie
    • Dziady cz. III
    • Pan Tadeusz
    • Liryki lozańskie
  • JULIUSZ SŁOWACKI
    • Kordian
    • Grób Agamemnona
    • Testament mój
    • Hymn (Smutno mi, Boże)
  • ZYGMUNT KRASIŃSKI
    • Nie-Boska komedia
  • CYPRIAN KAMIL NORWID
    • Fortepian Szopena
    • Pióro
    • Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie?
    • Bema pamięci żałobny-rapsod

Pozytywizm

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Myśliciele, uczeni epoki pozytywizmu w Europie i Polsce
• Prądy literackie
• Ugrupowania polityczne powstałe po upadku powstania styczniowego
• Program polskich pozytywistów
• Najważniejsze gatunki literackie
• Malarstwo
• Teatr
• Architektura
• Literatura powszechna
  • FIODOR DOSTOJEWSKI
  • Zbrodnia i kara
  • Łagodna
• Literatura polska
  • ADAM ASNYK
    • Daremne żale
    • Karmelkowy wiersz
  • ELIZA ORZESZKOWA
    • Nad Niemnem
    • Gloria victis
  • BOLESŁAW PRUS
    • Kamizelka
    • Lalka
  • MARIA KONOPNICKA
    • Mendel Gdański
  • HENRYK SIENKIEWICZ
    • Potop
    • Quo vadis

Młoda Polska

• Nazwa i czas trwania epoki
• Cechy światopoglądu epoki
• Dekadent kontra filister
• Filozofia
• Literatura powszechna
  • JOSEPH CONRAD
    • Jądro ciemności
• Literatura polska
  • KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER
    • Koniec wieku XIX
    • Dziś
    • Nie wierzę w nic
    • Hymn do Nirwany
    • Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym)
    • Z Tatr (Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej)
    • Na Anioł Pański
    • Evviva l'arte!
  • JAN KASPROWICZ
    • Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach (cykl czterech sonetów)
    • Dies irae
    • Księga ubogich
  • LEOPOLD STAFF
    • Kowal
    • Deszcz jesienny
    • Sonet szalony
    • Przedśpiew
  • STEFAN ŻEROMSKI
    • Ludzie bezdomni
    • Wierna rzeka - Klechda domowa
    • Echa leśne
  • WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT
    • Chłopi
  • STANISŁAW WYSPIAŃSKI
    • Wesele

Dwudziestolecie międzywojenne

• Nazwa i czas trwania epoki
• Filozofia (wybrane kierunki)
• Psychologia
• Kierunki artystyczne dwudziestolecia międzywojennego
• Grupy literackie w Polsce
• Rozwój powieści
• Literatura powszechna
  • MICHAIŁ BUŁHAKOW
    • Mistrz i Małgorzata
  • FRANZ KAFKA
    • Proces
• Literatura polska
  • LEOPOLD STAFF
    • Wysokie drzewa
    • Ars poetica
  • BOLESŁAW LEŚMIAN
    • Dusiołek
    • Dziewczyna
    • Urszula Kochanowska
    • W malinowym chruśniaku
  • KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI
    • Serwus, madonna
    • Ulica Towarowa
  • JULIAN PRZYBOŚ
    • Wieczór
    • Z Tatr
    • Słowik
  • JAN LECHOŃ
    • Spotkanie
    • Grób Agamemnona
    • Legenda
  • JÓZEF CZECHOWICZ
    • Na wsi
    • Sen sielski
    • Modlitwa żałobna
  • JULIAN TUWIM
    • Wiosna
    • Do krytyków
    • Do prostego człowieka
    • Mieszkańcy
    • Rzecz czarnoleska
  • MARIA PAWLIKOWSKA-JASNORZEWSKA
    • Czas - krawiec kulawy
    • Miłość
    • Miłość (II)
    • Matka Natura
  • JAROSŁAW IWASZKIEWICZ
    • Panny z Wilka
  • BRUNO SCHULZ
    • Sklepy cynamonowe (wybór)
  • STEFAN ŻEROMSKI
    • Przedwiośnie
  • ZOFIA NAŁKOWSKA
    • Granica
  • MARIA KUNCEWICZOWA
    • Cudzoziemka
  • WITOLD GOMBROWICZ
    • Ferdydurke
  • STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ - WITKACY
    • Szewcy

Współczesność

• Nazwa i czas trwania epoki
• Literatura wojny i okupacji
• Najważniejsze kierunki filozoficzne
• Pokolenia literackie współczesności
• Nurty i kierunki w sztuce współczesnej
• Teatr współczesny
• Literatura powszechna
  • ALBERT CAMUS
    • Dżuma
  • UMBERTO ECO
    • Imię róży
  • ISAAC BASCHEWIS SINGER (ICCHOK/IZAAK BASHEVIS SINGER)
    • Sztukmistrz z Lublina
  • IRIT AMIEL (IRENA LIBROWICZ)
    • Osmaleni
• Literatura polska
  • KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI
    • Z głową na karabinie
    • Pokolenie II
    • Ten czas
  • GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI
    • Inny świat
  • TADEUSZ BOROWSKI
    • Pożegnanie z Marią
  • HANNA KRALL
    • Zdążyć przed Panem Bogiem
  • CZESŁAW MIŁOSZ
    • Campo di Fiori
    • Piosenka o porcelanie
    • Który skrzywdziłeś
    • Piosenka o końcu świata
  • TADEUSZ RÓŻEWICZ
    • Ocalony
    • Lament
    • Róża
  • ZBIGNIEW HERBERT
    • 17 IX
    • Potęga smaku
    • Raport z oblężonego Miasta
    • Przesłanie Pana Cogito
    • Nike, która się waha
  • MIRON BIAŁOSZEWSKI
    • Podłogo, błogosław!
    • O obrotach rzeczy
    • Ballada z makaty
  • WISŁAWA SZYMBORSKA
    • Rehabilitacja
    • Pierwsza fotografia Hitlera
    • Głos w sprawie pornografii
    • Cebula
    • Monolog dla Kasandry
  • STANISŁAW BARAŃCZAK
    • Spójrzmy prawdzie w oczy
    • U końca wojny dwudziestodwuletniej
    • Pan tu nie stał
  • JAN TWARDOWSKI
    • Do moich uczniów
    • Śpieszmy się
    • Sprawiedliwość
    • Podziękowanie
  • EWA LIPSKA
    • Dom spokojnej młodości
    • Zwierzenia emigranta
    • Tragarze cieni
  • ADAM ZAGAJEWSKI
    • Jechać do Lwowa
    • Szybki wiersz
    • Proza świata
  • WITOLD GOMBROWICZ
    • Trans-Atlantyk
  • SŁAWOMIR MROŻEK
    • Tango
  • JAN PAWEŁ II (KAROL WOJTYŁA)
    • Pamięć i tożsamość
  • RYSZARD KAPUŚCIŃSKI
    • Podróże z Herodotem

Wiedza o języku

• Znak i typy znaków
• Język jako system znaków. Podsystemy języka
  • Cechy języka jako systemu znaków
  • System językowy a inne systemy znaków
• Zróżnicowanie słownikowe języka polskiego
  • Bogactwo leksykalne i frazeologiczne polszczyzny
  • Frazeologizmy i ich typy
• Polszczyzna mówiona a polszczyzna pisana
  • Społeczne i terytorialne zróżnicowanie polszczyzny
  • Style współczesnej polszczyzny
  • Stylizacja językowa i jej podstawowe typy
• Poprawność językowa
  • Kryteria poprawności języka
  • Norma i błąd językowy
• Akt mowy. Rodzaje aktów mowy
  • Podstawowe funkcje tekstów językowych
  • Słownictwo neutralne, emocjonalne, wartościujące
• Publiczne zabieranie głosu - elementy retoryki
  • Podstawowe środki retoryczne
  • Kompozycja przemówienia
  • Retoryka a erystyka
• Język jako wartość
  • Podstawowe cechy języka poszczególnych epok literackich
• Fonetyka
• Fleksja
• Składnia

• Sprawdź, ile wiesz