Słowa „Nie pamiętam tytułu, ale okładka była czerwona/niebieska/zielona/inny kolor” to koszmar każdego pracownika księgarni. ? Prawda jest jednak taka, że wbrew słynnemu powiedzeniu „Nie oceniaj książki po okładce” to właśnie okładka jest tym, co przyciąga nasz wzrok i co najbardziej zapada nam w pamięć. Zima sprzyja czytaniu książek – także lektur szkolnych. Dlatego dziś zrobimy mały przegląd książek, które mają okładki w określonym kolorze – brązie – kolorze ciepłego kakao, idealnego na długie zimowe wieczory z lekturą!
Syzyfowe prace – powieść Stefana Żeromskiego ukazuje obraz szkoły pod rosyjskim zaborem i próby walki polskiej młodzieży z nasilającą się rusyfikacją. Główny bohater, Marcin Borowicz, zaczyna edukację w wieku ośmiu lat. Dorasta, zmaga się z nauczaniem mającym na celu pozbawienie uczniów poczucia polskości i staje się świadomym patriotą. Żeromski wydał tę powieść początkowo pod pseudonimem „Maurycy Zych”. Czy wiedzieliście, że pisarz posługiwał się też ciekawie brzmiącymi nazwiskami „Omżerski” i „Iksmoreż”?
Gloria victis – tytuł noweli Elizy Orzeszkowej jest parafrazą łacińskiej sentencji i oznacza „chwała zwyciężonym”. Autorka przypomina, że nie tylko zwycięzcom, ale wszystkim, którzy oddali życie za słuszną sprawę, należy się szacunek. Narratorem noweli jest antropomorfizowany las, który opowiada historię zbiorowej mogiły powstańców styczniowych. Eliza Orzeszkowa brała udział w powstaniu, wspierając służby pomocnicze. Pomagała też rannemu Romualdowi Trauguttowi.
Wybór nowel – książka zawiera trzy utwory autorstwa Elizy Orzeszkowej, wspomniane wyżej „Gloria victis” oraz „A… B… C…” i „Dobra pani”. Drugi z wymienionych utworów opisuje walkę z rusyfikacją i próbę ocalenia oświaty przez działaniami zaborców. W noweli opisującej losy Joanny Lipskiej autorka obrazuje też pozytywistyczne hasło pracy u podstaw. „Dobra pani” to utwór, w którym obnażone zostaje fałszywe podejście do innego pozytywistycznego hasła – filantropii.
Kordian – to dramat Juliusza Słowackiego. Autor nawiązał do powstania listopadowego i nieudanego zamachu na życie cara. Starał się podsumować i zrozumieć klęskę powstańców. Kordian to postać mająca wszystkie cechy romantyka, stworzona po to, aby móc polemizować z ideami Adama Mickiewicza ujętymi w „Dziadach”. Słowacki wymyślił nawet jej imię, które jest nadawane dzieciom do dziś!
Sonety krymskie – zbiór autorstwa Adama Mickiewicza to pierwszy w historii polskiej literatury cykl sonetów. Zapoczątkował on modę na ten gatunek wśród poetów romantycznych, którą później kontynuowali twórcy w okresie Młodej Polski. „Sonety krymskie” są wyrazem wewnętrznego rozdarcia Pielgrzyma, który z jednej strony zachwyca się pięknem Półwyspu Krymskiego, a z drugiej – tęskni za ojczyną i nasłuchuje wołania z ukochanej Litwy.
Zbrodnia i kara – to jedna z najbardziej lubianych lektur szkolnych. Powieść Fiodora Dostojewskiego opisuje losy Rodiona Romanowicza Raskolnikowa, który zamordował starą lichwiarkę. Był to początek trudnej i bolesnej drogi, jaką musiał przebyć… Powieść znalazła się na liście 100 najlepszych powieści kryminalnych według Mystery Writers of America – organizacji skupiającej amerykańskich pisarzy powieści kryminalnych.
Grafika: Krolina Rymut
Syzyfowe prace
Rusyfikacja dzieci i młodzieży była jedną z podstawowych metod, jaką stosowała Rosja, by na terenach swojego zaboru wynarodowić Polaków i pozbawić ich poczucia polskości. Bohatera powieści, Marcina Borowicza, poznajemy, gdy jako ośmioletnie dziecko zaczyna naukę w rosyjskiej szkole. Obserwujemy jego zmagania ze nauczaniem prowadzonym przez zaborcę, podczas których z małego chłopca wyrasta na młodego Polaka i świadomego patriotę.
Indoktrynacja, kłamstwa, przeinaczanie prawdy, zakazy i nakazy, kontrola życia prywatnego – tak wyglądają realia życia polskich uczniów pod zaborami, ale uczniowie są w stanie skutecznie przeciwstawić się ich wpływom. W jaki sposób? Zapraszamy do lektury!
Gloria victis
Z łaciny tytuł oznacza „chwała zwyciężonym”. To parafraza sentencji o przeciwnym znaczeniu – vae victis („biada zwyciężonym”) – Orzeszkowa dzięki swojej noweli przypomina odbiorcom, że nie tylko zwycięzcom należy się szacunek i pamięć. Za każdym wielkim zwycięstwem kryją się setki poległych bezimiennych żołnierzy, który często tracili życie w przegranych potyczkach.
Gloria victis to eksperyment prozatorski. Narratorem powieści jest antropomorfizowany las. Drzewa opowiadają historię zbiorowej mogiły powstańców styczniowych Wiatrowi. Autorka chciała przypomnieć bezwzględne poświęcenie powstańców, o którym poddawana rusyfikacji młodzież zaczynała powoli zapominać.
Książka zawiera pełen tekst lektury. Na końcu książki zamieszczono opracowanie, w którym znajduje się bardzo szczegółowe streszczenie oraz drugie skrócone, ułatwiające szybkie przygotowanie się przed lekcją. Opracowanie zawiera ponadto plan wydarzeń, wnikliwie wyjaśnioną problematykę oraz szerokie charakterystyki bohaterów.
Kordian
Polska pod jarzmem cara – zbrodniarza. Patrioci planują na niego zamach. Jeden z nich, tajemniczy młodzieniec w masce, podejmuje się zabić znienawidzonego tyrana. Wpisuje się tym samym w krąg działań, które zaplanował szatan u progu kolejnego stulecia. Czy mu się powiedzie? Czy ma na tyle odwagi, by działać na rzecz własnego, zniewolonego i upokorzonego narodu? A może Kordian, bo o nim tu mowa, jest zbyt słaby?
Książka zawiera pełen tekst lektury. Na końcu książki zamieszczono opracowanie, w którym znajduje się bardzo szczegółowe streszczenie oraz drugie skrócone, ułatwiające szybkie przygotowanie się przed lekcją. Opracowanie zawiera ponadto plan wydarzeń, wnikliwie wyjaśnioną problematykę oraz szerokie charakterystyki bohaterów.
Zbrodnia i kara
Petersburg 1865 r. Po prospekcie Newskim suną bogate powozy, z których wychylają się panie w przepysznych toaletach i eleganccy panowie. Jadą do teatru, opery, na bal, na bankiet…
Tymczasem kilka przecznic dalej zupełnie inny świat – ciasne uliczki, pijani przechodnie, głodne i zaniedbane dzieci. Przy jednej z takich uliczek, zaułku Stolarnym, mieszka ubogi student, Rodion Raskolnikow. Boleje nad tym, że choć inteligentny i pełen planów, nie może się realizować z powodu braku pieniędzy. Tworzy nawet teorię, która powiedzie go do mieszkania starej lichwiarki po to, by zabić…
Ale zbrodnia to dopiero początek trudnej i bolesnej historii Raskolnikowa.
