10 listopada to rocznica urodzin wybitnej pisarki – Zofii Nałkowskiej. Urodziła się 140 lat temu, w roku 1884 w Warszawie, w rodzinie pedagogów.
WYKSZTAŁCENIE
Studiowała na tajnym Uniwersytecie Latającym. Zapytacie, co to takiego. Otóż Uniwersytet Latający był szkołą wyższą, która działała w XIX i XX wieku i nie posiadała stałej siedziby. Zajęcia odbywały się najczęściej w prywatnych domach. Taki typ zdobywania wiedzy często nazywany był „babskim uniwersytetem”, ponieważ przeznaczony był dla kobiet. Nałkowska była osobą wszechstronnie wykształconą. Studiowała różne fakultety – historię, geografię (w ślad za ojcem), ekonomię i językoznawstwo.

See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
LITERACKIE POCZĄTKI I „GRANICA”
Debiutowała w wieku 22 lat powieścią „Kobiety”. Pisała o kobietach i miłości. Jej bardziej znane powieści z początkowego okresu twórczości to: „Romans Teresy Henert”, „Niedobra miłość”, „Dzienniki”, „Dom kobiet”. W 1935 ukazała się ceniona do dziś powieść – „Granica”. Autorka opisała w niej życie małomiasteczkowej rodziny Ziembiewiczów – zwyczaje, sposób myślenia, utarte schematy. Opowiedziała historię szybkiej kariery Zenona oraz jego miłosnych rozterek, w które uwikłane były dwie kobiety – Elżbieta Biecka i Justyna Bogutówna. Główne motywy opisywane w powieści to: kobieta, miłość, pieniądze, zbrodnia, samobójstwo, nierówność społeczna, moralność. Co ciekawe, w książce nie padają osądy. To czytelnik musi zdecydować czy bohaterowie są winni różnych poczynań. Należy wspomnieć, że za „Granicę” pisarka w 1935 roku otrzymała Państwową Nagrodę Literacką.
ZWIĄZKI
Nałkowska, podobni jak bohaterowie „Granicy, nie miała szczęścia w miłości. Dwukrotnie zamężna – z Leonem Rygierem i z Janem Jur-Gorzechowskim. Oba małżeństwa zakończyły się rozwodem.
„MEDALIONY” I DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA
Znana z działalności społecznej – wiceprezeska PEN-Clubu (stowarzyszenia propagującego przyjaźń i współpracę między pisarzami), członkini Związku Literatów Polskich, posłanka. Brała czynny udział w pracach Głównej Komisji Badań Zbrodni Niemieckich. W rezultacie tych prac napisała „Medaliony”. To ważne dzieło w jej twórczości, opisujące okrutną prawdę o traktowaniu ludzi w obozach koncentracyjnych. Autorka prostym językiem przedstawia drastyczne, niewyobrażalne dla współczesnego człowieka fakty. „Medaliony” to zapis bezlitosnego, barbrzyńskiego odnoszenia się do ludzi w oświęcimskim obozie. To z tej książki pochodzi słynne zdanie „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.
Karierę pisarki Zofia Nałkowska rozwijała, pisząc artykuły do czasopism, takich jak: „Kobieta Współczesna”, „Wiadomości Literackie”, „Tygodnik Ilustrowany”. Jako sukces trzeba uznać to, że w roku 1933 jako jedyna kobieta została przyjęta w poczet członków Polskiej Akademii Literatury.
POMNIKI PAMIĘCI
Część swojego życia Nałkowska spędziła w Wołominie, w którym dziś można obejrzeć jej pomnik – siedzi przy stoliku z filiżanką kawy, tak jakby na kogoś czekała. W Tychach można podziwiać piękny mural przedstawiający Zofię siedzącą na ławce w otoczeniu kwitnących drzew. Ciekawostką jest to, że w roku 1994 decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej jeden z kraterów na Wenus został nazwany nazwiskiem pisarki.

Rzeźba pl, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons
Zmarła 17 grudnia 1954 r. w Warszawie. Jej grób znajduje się na warszawskich Powązkach.
Warto znać sztandarowe dzieła Zofii Nałkowskiej, a spragnionym szczegółów z jej życia i czasów, w których żyła – polecamy „Dzienniki” , które pisała przez 55 lat.

Medaliony

Medaliony

Granica

Granica
